MANİ ÇEŞİTLERİ

KONULARINA GÖRE MANİLER

1- Niyet – Fal - Yorum Manileri : Bunlar Hıdırellez, bahar bayramı ve kış geceleri yapılan sohbet toplantılarında söylenir. Bu özel günlerde toplanan kişilerin her biri adına niyet tutularak söylenen maniler iyi ve kötü yorumlara açıktır. Daha çok genç kızlarca düzenlendiği için niyetlerin gönül işleri ile de ilgisi vardır.

Başörtümün gülleri
Yana bakıyor yana
Ahret senin sevdiğin
Bana bakıyor bana.

Bu gün hava bulutlu
Senin talihin kutlu
Seni bir daha görsem
Benim için ne mutlu.

2- Sevda Manileri : Anadolu’nun bazı yerlerinde bahar ve hıdırellez törenlerinde oğlanlarla kızlar karşılıklı olarak mani söylerler. Bu tür maniler sevda manilerinin başlıcasıdır.

Erkek

Gökte yıldız bir sıra
Sarılmış mor mintana
Benim gibi kul gerek
Senin gibi sultana.

Kız

Gökte yıldız bir sıra
Sırma ördüm mintana
Senin gibi er lazım
Benim gibi sultana

3- İş Manileri : Köy ve Kasabalarda kışlık hazırlık işlerinde imece usulü çalışan kişiler arasında söylenen manilerdir:

Ben bir evler yaptırdım
Rengi akşam güneşi
Yeter dalga geçtiğimiz
Ciddi yapalım işi.

Bu gün ayın beşidir.
Entarisi yeşildir.
Yeşil entarili oğlan
Ne vakit olsa iştedir.

4- Bekçi ve Davulcu Manileri (Ramazan Manileri) : Ramazan Bayramı’nın birinci gününden itibaren davulcu yanındaki yardımcısıyla birlikte ev ev dolaşarak mani söyler ve bahşiş ister. Bu sırada söylenen maniler şunlardır:

Ne uyursun uyursun
Bu uykudan ne bulursun
Al abdesti kıl namazı
Cennet-i âlâyı bulursun.

Besmeleyle çıktım yola
Selam verdim sağa sola
A benim devletli beyim
Vakti şerifler hayrola.

5- Mektup Manileri : Gurbet, hasret, kavuşma, mahpusluk, ayrılık durumlarında birbirinden uzak kalanların birbirlerine yazdıkları mektuplara giren manilerdir.

İstanbul`a giderken
Sol tarafta hastane
Yarimin mektubunu
Geciktirme postane.

Mektup yazarsan yârim
Koy kibrit kutusuna
Bizim oradan geçerken
At evin arkasına.

Mektup yazdım karadan
Dağlar kalksın aradan
Ayrılık pek çok gitti
Kavuştursun Yaradan.

Mektup yazdım sarı kâğıt
Ağlarım her saat
Sen orada ben burada
Nasıl durayım rahat.

7- İstanbul Sokaklarında Satıcıların Söyledikleri Maniler : Gezici satıcılar mısır, buğday, keten helvası, macun gibi şeyler satarken maniler söyleyerek mahalle halkının dikkatini çekmeye ve onları eğlendirmeye çalışır

8- İstanbul Meydan Kahvelerinin Cinaslı Manileri : Eski İstanbul’daki meydan kahvehanelerinde, külhanbeyi şairlerinin söyledikleri manilerdir.

Maniciyim maniciyim
Deryada gemiciyim
Mezarda toprak olsam
Yar ile davacıyım.

Mani mani başlamam
Ben bekârı taşlamam
Olur olmaz adamla
Ben maniye başlamam.

9- Düğün Manileri : Düğünlerde, derneklerde, kına gecelerinde söylenen manilerdir.

Evimizin önü marul
Sular akar harıl harıl
N’olur anam gel bir daha
Kızım diye sarıl bana.

Ocağımızın taşı kara
Yüreğimin başı kara
Sabahleyin kalk da anam
Kızım diye beni ara.

10- Saya manileri : Sürülerle haşır neşir olan çobanlar, belirli günlerde, sürü sahiplerinden bahşiş toplamak için özel törenler düzenlerler. Bunlara sayacı, söyledikleri manilere de saya manileri denir.

Koyunlu evler gördüm
Kurulu yaya benzer
Koyunsuz evler gördüm
Kurumuş çaya benzer.